Eray-bixinta shuruudaha

Attention Deficit Hyperactivity Disorder – Waxay saamaysaa awoodda ilmaha ee ah in uu diiradda saaro oo xooga saaro waxaana lagu gartaa dabeecadaha dareenka leh ama firfircoonida badan. Badanaaba waxaa laga helaa caruurta leh autismka.

Isgaarsiinta Kale – Dadka aan isticmaalin luqada ku hadlaa waxay leedahay noocyo badan oo isgaarsiinta kala duwaan ah. Luqadaha dhagoolaha sida BSL iyo Makaton ayaa ah isgaarsiin kale, sidoo kale waa shaashadaha indhaha lagu fiiqayo, PECs, iyo buugaagta isgaarsiinta.
Dib u eegista Sanadlaha ah – geedi socod ay tahay in la dhameystiro ka hor inta aan la gaarin sanad-guurada sanadlaha ah ee la bixinayo EHCP. Waa in uu qiimeeyaa horumarka cunugga iyo wixii isbedel ah ee ku yimid taageeradii uu rabay, waana in uu tixgeliyaa aragtida ilmaha iyo waalidiinta iyo weliba dugsiga.
Autism – (ASD, ASC) – Tani waa ereyga guud ee xaaladda nolosha oo dhan taas oo saameysa shaqsiyaadka siyaabo kala duwan. Baadhitaanka cudurka autismka wuxuu marwalba ku jiri doonaa isdhexgalka bulshada iyo dhibaatooyinka isgaarsiinta iyo sidoo kale dabeecadaha soo noqnoqda ama xakameynta ama fikradaha.
BSL – (British Sign Language) – BSL waa barnaamij luuqadeed kaas oo la adeegsado calaamadaha, wejiyada wajiga, iyo luqadda jirka.
DLA – (Disability Living Allowance) – dowlada ayaa bixisay lacag ku baxeysa wax ka yar 16’s si looga caawiyo nolosha dheeraadka ah.
Dyscalculia – Lambarada fahamka oo ku dhibo, taas oo saameyn ku yeelan karta aqoonta xisaabta ee qofka.
Dyslexia – naafo waxbarasho oo saameyn ku leh awoodda wax akhriska, wax qorista iyo qorista.
Dyspraxia – isku-xirka dhaqdhaqaaqa oo dhib la’aan ah.
Echolalia – Waa halka uu qofku ku celceliyo ereyada ama ereyada, marmarka qaarkoodna isla markiiba, marmarka qaarkoodna meel danbe. Tani waxay noqon kartaa habka isgaarsiinta.
Educational Psychologist – cilmi-nafsi yaqaan ku takhasusay horumarka iyo waxbarashada cunugga
EHCP – (Early Health and Care Plan) dukumenti sharci ah oo ay ku qoran tahay baahida ilmaha iyo qodobka ay tahay in la sameeyo si loo daboolo baahidaas. EHCP-du wuxuu shaqeynayaa laga bilaabo xiliga uu qoraalka yahay ilaa ilmuhu ka baxayo waxbarashada ama uu ka gaarayo 25 jir.
Hypersensitivity – dareen kor u qaadeysa dhadhanka, qaabab, iftiinka, codka, taabashada iyo dareenada kale.
Hyposensitivity – dareenka yaraaday ee dhadhanka, qaababku, iftiinka, codka, taabashada iyo dareenada kale.
IEP (Individual Education Plan) – habka qorshaynta, wax baridda, iyo dib u eegidda horumarka ilmaha, baahida uu qabo iyo istiraatiijiyadaha ka caawinaya. Tan waxaa loo isticmaali karaa ama aan lahayn EHCP.
Irlens Syndrome – habka ka baaraandegista aragga oo saameyn ku leh awooda qofka ee habaynta macluumaadka muuqaalka ah.
Makaton – Makaton waa barnaamij luuqadeed isticmaala luqadda dhegoolaha, astaamaha iyo hadalka si aad ula xiriiri kartid. Waxaa si gaar ah loo adeegsadaa caruurta iyo dadka laxaadka la’.

Meltdown – (ama qalalaase) – jawaabta laga bixinayo culayska dareenka ah ama talooyin ay ka dhalato dhibaato ba’an. Tani lama caawin karo lamana xakamayn karo mana aha mid lamid ah tantumo. Balse, waa wadada kaliya ee uu qofku ku sheegi karo raaxo laʼaanteeda ama cabsida. Waxay ka dhalan kartaa dabeecado rabshado wata, qaylo iyo qaylo, ama xirid, oo qofku aamuso/ama uu diido in uu ka jawaabo.

Needs Assessment – (EHCNA) ka caawin doonaa cunuga in uu fahmo oo uu si fudud u noolaado baahiyahooda gaarka ah.

Occupational Therapist – (OT) – OT waxay caawisaa in uu qofka qaba autism-ka uu barto xirfado shaqo sida naftiisa u-xannaaneyn, is-maamul iyo xirfadaha xilli firaaqada. Waxay la shaqayn doonaan baahida dareenka qofka si ay uga caawiyaan in ay is-nidaamiyaan.

Ordinarily Available Provision. – kala duwaan kaalmada iyo khayraadka dheeraadka ah ee ay tahay in iskuulku bixiyo si loo daboolo baahida cunugga. kuwaas waa in la heli karaa sida dhaqanka caadiga ah oo aan ka mid ahayn shuruudaha EHCP ah.
Paediatrician – xirfadle caafimaad oo ku takhasusay daryeelka ilmaha.
PECS (Picture Exchange Communication System) – Habka isgaadhsiinta oo leh astaamooyin muuqaal ah oo lagu hadlo halka luuqadda lagu hadlo, halkaas oo calaamadaha la isku weydaarsado si loogu gudbiyo baahida rabitaan iyo baahida.
Pica – waa meesha uu qofku ku cuno shay aan la cuni karin. Tani waxa ku jiri kara caleemo iyo dhagaxyo, caleemo, cunno aan la karin, xaashi, ama waxyaalo kale oo aan cunto ahayn.
PIP – (Personal Independence Payment) – dawlada ayaa bixisay lacago lagu caawinayo nolosha dheeraadka ah. PIP waxaa laga soo sheegan karaa laga bilaabo da’da 16 sano.

Processing delay – dib u dhac ku yimi awooda loo qabo habaynta macluumaadka taas oo macneheedu noqon karo in qofku ka maqan yahay macluumaad, ay ku dhibtooneyso in la raaco edbinta, ama xoogga la saaro.
Reasonable adjustments – isbeddelka ay tahay in iskuulku sameeyo si loo yareeyo qasarrada cunugga naafada awgiis.
Resource Base – saldhig khayraadku wuxuu bixiyaa cawinaad dheeraad ah oo khaas ah oo ku dhex jirta dugsiga caadiga ah. Iyaga waxaa cunuga u isticmaali kara dhammaan ama qayb ka mid ah maalintii waxbarashadooda.
Selective Mutism – waxaa lala xiriirin karaa walwalka bulshada, wuuna ku kala duwanaan karaa deegaanno kala duwan. Qofku wuxuu awoodi waayay inuu ku hadlo xaalado cayiman, tusaale ahaan markuu joogo iskuulka ama qeybta bulshada.
SenCo – Isku duwaha baahiyaha waxbarashada ee gaarka ah, inta badan macallin ka ah iskuulka. Ayagu waxay mas’uul ka yihiin in la hubiyo in ilmaha baahidiisa la daboolo.
Sensory Processing Disorder – halkaas oo qofku uu si aan caadi aheyn uga baaraandegno garashadooda dareenkooda.
Specialist School – iskuul ku takhasusay waxbarashada waa iskuul, si gaar ah loogu talagalay carruurta uu qabo dhibaatooyin dhanka waxbarashada ah ama laxaad la’aanta jirka ah. Waxaa jiri doona dad badan oo caawiyayaasha qaangaarka ah, baraha wax ka qabashada, fasallada sida gaarka ah loo qorsheeyey iyo jardiinooyinka ciyaarta.
Speech and Language Therapist – waxay kaalmo u fidiyaan dadka qaba dhibaatooyinka dhanka hadalka iyo isgaarsiinta. Waxaa kaloo laga yaabaa inay gacan ka geystaan xagga cunista, cabitaanka iyo wax soosaarka laabashada.
Stimming – Ficilada isdaba-joogga ah oo qaadan kara qaabka dhaqdhaqaaqa ama dhawaaqa oo qofka ka caawin kara inuu dareemo is-nidaamin ama xasilooni. Dubaalad, daadan, giijimo, xooga, qufac, faraha oo qaniinyo, dhar ama taabashada ayaa ah noocyo ka mid ah durduurta.
Tribunal – Kulanka, inta badan waxaa la qabanayaa iyadoo uu gacan ka helayo dhexdhexaadiye, si loo xalliyo khilaafka.